«Στρατηγική Πυξίδα» … προς το πουθενά

«Στρατηγική Πυξίδα» … προς το πουθενά

Εντείνεται η στρατιωτικοποίηση της Ευρ. Ένωσης.

του Ηρακλή Οικονόμου

Εισαγωγή

Πολύς λόγος γίνεται στα ελληνικά και ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης για τη «Στρατηγική Πυξίδα» (Strategic Compass), ένα νέο υψηλού προφίλ κείμενο της Ευρ. Ένωσης (ΕΕ) που εγκρίθηκε μόλις πριν από μερικές ημέρες από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και προβλέπει μια σειρά στρατηγικών εργαλείων που άπτονται του τομέα της άμυνας και της ασφάλειας. Το mainstream αφήγημα των Βρυξελλών και των φίλων τους είναι ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία κινητοποίησε την Ένωση, η οποία έσπευσε να αντιδράσει με αποτελεσματικότητα ενισχύοντας την στρατιωτική της ταυτότητα ώστε να αμυνθεί απέναντι στη ρωσική επιθετικότητα.

Το αφήγημα αυτό είναι παραπλανητικό – όχι φυσικά όσον αφορά την υπαρκτή ρωσική επιθετικότητα αλλά τη δήθεν αντίδραση και τον δήθεν αμυντικό προσανατολισμό των Ευρωπαίων. Όπως θα υποστηρίξει το παρόν σημείωμα: α) η διαδικασία προώθησης των στρατιωτικών δυνατοτήτων της ΕΕ ξεκίνησε πολύ πριν την οποιαδήποτε ρωσική εισβολή – η εισβολή έδωσε απλώς την κατάλληλη πρόφαση για λίγη παραπάνω νομιμοποίηση σε πρωτοβουλίες που προωθούνται εδώ και χρόνια· β) η Στρατηγική Πυξίδα δεν σχετίζεται με την εδαφική άμυνα της Ένωσης αλλά με προβολή ισχύος στο εξωτερικό της και με μια ευρύτερη διαδικασία στρατιωτικοποίησής της· και γ) το πρότζεκτ στρατιωτικής ενίσχυσης της ΕΕ χαρακτηρίζεται από εντονότατες αντιθέσεις και αντιφάσεις που δεν λύνονται από την Στρατηγική Πυξίδα και δεν προβλέπεται να υποχωρήσουν στο μέλλον – αποτέλεσμα της επιβίωσης των πολλαπλών κρατικών οντοτήτων εντός της ΕΕ.

Η Ουκρανία ως πρόφαση

Η διαδικασία προετοιμασίας της Στρατηγικής Πυξίδας ξεκίνησε πολύ πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και δεν σχετίζεται με αυτήν. Ήδη από τον Ιούνιο του 2020, το Ευρ. Συμβούλιο έκανε αναφορά στην ανάγκη υιοθέτησης από την ΕΕ μιας ενιαίας προσέγγισης σε ζητήματα ασφάλειας και άμυνας με άξονες την αντιμετώπιση εξωτερικών κρίσεων, την οικοδόμηση των δυνατοτήτων των εταίρων της Ένωσης, και την προστασία των πολιτών της. Τον Νοέμβριο του 2020 οι εργασίες πάνω στην Πυξίδα εντάθηκαν με την έναρξη της πρώτης συνολικής ανάλυσης απειλών της ΕΕ. Οι απειλές αυτές διακρίθηκαν σε τρία επίπεδα – παγκόσμιο, περιφερειακό, και προς την ίδια την Ένωση – και δεν εστίαζαν στη Ρωσία παρά σε ένα τεράστιο εύρος απειλών, από τις αντιπαραθέσεις των μεγάλων δυνάμεων και την κλιματική αλλαγή μέχρι τις ενέργειες μη κρατικών δρώντων, την στόχευση της ΕΕ με υβριδικά εργαλεία, τις κυβερνο-επιθέσεις και την τρομοκρατία (Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης, 2020: 2).

Ακούγεται φυσικά καλύτερα στα αυτιά μας το να προκύπτει το πακέτο των μέτρων στρατιωτικού χαρακτήρα της Ένωσης από μία επιθετική στρατιωτική πράξη, την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, και από τη συνεπακόλουθη ένοπλη σύγκρουση. Και ως τέτοιο παρουσιάστηκε από τις ευρωπαϊκές ελίτ, ως μια έγκαιρη και επίκαιρη αντίδραση. Δυστυχώς για το αφήγημα των Βρυξελλών, η Στρατηγική Πυξίδα ούτε προέκυψε από τη ρωσική εισβολή, ούτε και μπορεί να γίνει κατανοητή μέσα από το πλαίσιο ρωσική δράση – ευρωπαϊκή αντίδραση. Η επικαιροποιημένη σύνοψη της Στρατηγικής Πυξίδας, του Μαρτίου του 2022 (Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης 2022β: 1), αναφέρει ότι «εξελίξεις που έλαβαν χώρα μετά από την ολοκλήρωση της ανάλυσης απειλών, και ιδιαίτερα η ρωσική στρατιωτική επιθετικότητα κατά της Ουκρανίας, έχουν ληφθεί υπόψη στην τελική Στρατηγική Πυξίδα». Η ρωσική εισβολή ήρθε πολύ μετά από την έναρξη της πρωτοβουλίας της Πυξίδας – για την ακρίβεια, πολύ μετά κι από την ολοκλήρωση της ανάλυσης απειλών που τη συνοδεύει. Και παρά τη χρονική σύμπτωση, ούτε και η υιοθέτηση της Πυξίδας τώρα δεν είναι απόρροια του Ουκρανικού. Ήδη από τον Νοέμβριο του 2020 είχε καθορισθεί ότι το έγγραφο «θα υιοθετηθεί από το Συμβούλιο στις αρχές του 2022» (Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης 2020: 3).

Η κατανόηση της Στρατηγικής Πυξίδας προϋποθέτει τη σύνδεσή της με μια διαδικασία στρατιωτικοποίησης σε επίπεδο ΕΕ που έχει προκύψει τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Ενδεικτικά, το έγγραφο παρέχει ουσιαστικά μια επιχειρησιακή εξειδίκευση της «Παγκόσμιας Στρατηγικής για την Εξωτερική Πολιτική και την Πολιτική Ασφάλειας της ΕΕ» που υιοθετήθηκε το 2016. Είναι κατά κάποιο τρόπο το στρατιωτικό δόγμα που συνοδεύει τη στρατηγική αυτή. Επιπλέον, εξειδικεύει νέα εργαλεία μέσω του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (που ιδρύθηκε το 2004) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (που προέκυψε το 2016). Δεν είναι δηλαδή η Πυξίδα παρά κομμάτι μιας ευρύτερης αλληλουχίας πρωτοβουλιών που προέκυψαν μέσα από την ΕΕ σε μια περίοδο όπου τα ρωσικά τανκ βρίσκονταν παρκαρισμένα στα στρατόπεδά τους και η Ένωση ασχολείτο με οτιδήποτε άλλο εκτός από την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.

Άμυνα ή προβολή ισχύος;

Εξίσου απέχει από την πραγματικότητα η ιδέα ότι η Πυξίδα αφορά την άμυνα της ΕΕ, μια ιδέα βολική συνολικά για την υπέρβαση των διαφωνιών μεταξύ των κρατών-μελών, αλλά και βολική ιδιαίτερα για μια χώρα όπως η Ελλάδα που δίνει έμφαση στην εδαφική άμυνα λόγω της τουρκικής απειλής. Βεβαίως, το έγγραφο υπενθυμίζει το άρθρο 42(7) της Συνθήκης της ΕΕ που προβλέπει την παροχή αμυντικής συνδρομής μεταξύ των κρατών-μελών σε περιπτώσεις ένοπλης επίθεσης σε ένα κράτος-μέλος, αλλά πέραν αυτού τίποτα. Αυτή η πρόβλεψη υπάρχει και είναι γνωστή, όμως το σύνολο των νέων πρωτοβουλιών στο πλαίσιο της Πυξίδας είναι προσανατολισμένο προς την προβολή ισχύος στο εξωτερικό: «Η ΕΕ πρέπει να αυξήσει την παρουσία, αποτελεσματικότητα και ορατότητά της στη γειτονιά της και στην παγκόσμια σκηνή μέσω κοινών προσπαθειών και επενδύσεων (Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης 2022α: 10).

Η περίφημη σύσταση της Δυνατότητας Ταχείας Ανάπτυξης της ΕΕ αφορά την αποστολή ενός στρατιωτικού σώματος έως και 5.000 στρατιωτών εκτός της Ένωσης – τονίζω το «εκτός», όπως υποδηλώνει σαφώς το σκεπτικό που αναφέρει η Πυξίδα: «Πρέπει να είμαστε σε θέση να απαντήσουμε σε άμεσες απειλές ή να αντιδράσουμε σε μια κατάσταση κρίσης εκτός της Ένωσης σε όλα τα στάδια του κύκλου της σύγκρουσης» (Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης 2022α: 25). Αυτό συνοδεύεται από την ενίσχυση των στρατιωτικών αποστολών της Κοινής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας – αποστολών που λαμβάνουν χώρα εκτός της Ένωσης επίσης. Ενδεικτικά, γίνεται αναφορά σε ναυτικές αποστολές στα Στενά του Ορμούζ, στο Σάχελ και στον Κόλπο της Γουϊνέας, με επέκταση της τελευταίας στον Ινδικό Ωκεανό, ενώ η προώθηση της στρατιωτικής κινητικότητας αφορά «εντός της Ένωσης και πέρα από αυτήν» (σελ. 29).

Η κορύφωση της λογικής επέκτασης και προβολής ισχύος είναι ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός για την Ειρήνη (European Peace Facility - EPF), που αναφέρεται εκτενώς στην Πυξίδα αλλά θεσμοθετήθηκε ήδη από το 2021. Συγκεκριμένα, αποτελεί ένα νέο μέσο χρηματοδότησης στρατιωτικών δράσεων που επιτρέπει στην ΕΕ να παρέχει όπλα, υποδομές και τεχνική υποστήριξη στρατιωτικού χαρακτήρα. Για την περίοδο 2021-2027 προβλέπεται μέγιστη δαπάνη 5,7 δισεκατομμυρίων ευρώ για τον σκοπό αυτό (Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης 2021: 18). Μάλιστα, το EPF χρησιμοποιήθηκε ως το βασικό μέσο παροχής στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία. Συγκεκριμένα, αρχικά η ΕΕ αποφάσισε να δαπανήσει 500 εκατομμύρια ευρώ για την αγορά στρατιωτικού εξοπλισμού και την παραχώρησή του στην Ουκρανία, ποσό που εν τέλει διπλασιάστηκε στο 1 δισεκατομμύριο ευρώ (Συμβούλιο της Ευρ Ένωσης 2022γ). Η παροχή στρατιωτικής βοήθειας συνιστά αναβάθμιση του μιλιταριστικού χαρακτήρα της Ένωσης, καθώς μέχρι σήμερα η δωρεά και αποστολή οπλισμού σε τρίτες χώρες ήταν «προνόμιο» μόνο των κρατών-μελών.

Εκεί όπου η Πυξίδα βρίσκεται πραγματικά στο …στοιχείο της είναι η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής βιομηχανίας όπλων και η ενίσχυσή της με ευρωπαϊκούς πόρους. Στο έγγραφο γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένα είδη οπλικών συστημάτων όπως ναυτικές πλατφόρμες τελευταίας τεχνολογίας, συστήματα αεροπορικού πολέμου, διαστημικές δυνατότητες και κύρια άρματα μάχης, στη μελλοντική ανάπτυξη των οποίων η ΕΕ καλείται να συμβάλλει μέσω επενδύσεων. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται η χρήση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας και της Μόνιμης Δομημένης Συνεργασίας (PESCO) «για την κοινή ανάπτυξη στρατιωτικών δυνατοτήτων αιχμής και την επένδυση στην τεχνολογική καινοτομία για την άμυνα» (σελ. 12). Αυτά τα νέα οπλικά συστήματα προφανώς δεν πρόκειται να προκύψουν …ουρανοκατέβατα. Η ανάπτυξη και η παραγωγή τους απαιτούν χρήματα, δηλαδή αυξημένες στρατιωτικές δαπάνες, τις οποίες προβλέπει ρητά η Πυξίδα «για την κάλυψη των αναγκών ασφαλείας μας», παράλληλα με μια ανάλυση των κενών στις αμυντικές επενδύσεις για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανικής και τεχνολογικής βάσης. Η διαδικασία χρήσης ευρωπαϊκών πόρων και κινητοποίησης του συνόλου των ευρωπαϊκών εργαλείων ώστε να ενθαρρυνθεί η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών των κρατών, η επένδυσή τους στη συνεργατική ανάπτυξη νέων οπλικών συστημάτων, και η αγορά από μέρους τους των όπλων που έχουν χρηματοδοτήσει είναι ο πυρήνας της στρατιωτικοποίησης της ΕΕ.

Γι’ αυτό και δεν είναι τυχαία η ένθερμη υποστήριξη προς την Πυξίδα που έδωσε η βασική οργάνωση προώθησης των συμφερόντων της ευρωπαϊκής βιομηχανίας όπλων στις Βρυξέλλες, η Aerospace and Defence Industries Association of Europe (ASD). «Καλωσορίζουμε τη Στρατηγική Πυξίδα. Ιδιαίτερα εκτιμούμε τον ξεκάθαρο στόχο ισχυροποίησης της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Τεχνολογικής και Βιομηχανικής Βάσης και τη δέσμευση των κρατών-μελών της ΕΕ να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές επενδύσεις ώστε να εγγυηθούν την ασφάλεια και να προστατέψουν τους πολίτες τους» δήλωσε ο πρόεδρος της ASD και πρόεδρος του ιταλικού στρατιωτικο-βιομηχανικού κολοσσού Leonardo, Alessandro Profumo. Και προσέθεσε: «Η ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία είναι έτοιμη να υποστηρίξει τις εθνικές κυβερνήσεις και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς ως ικανός εταίρος για την επιτυχή εφαρμογή των δράσεων που αναφέρονται στη Στρατηγική Πυξίδα» (ASD 2022).

Μια αντιφατική διαδικασία

Η παρουσία των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ στις ευρωπαϊκές στρατιωτικές υποθέσεις είναι κομβική, διαλύοντας κάθε αυταπάτη περί ευρωπαϊκής αυτονομίας. Η ίδια η Πυξίδα (Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης 2022α: 1010) ορίζει ότι «μια ισχυρότερη και ικανότερη ΕΕ στο πεδίο της ασφάλειας και της άμυνας … είναι συμπληρωματική προς το ΝΑΤΟ, το οποίο παραμένει το θεμέλιο της συλλογικής άμυνας για τα μέλη του». Φαντάζεστε τις ΗΠΑ να λένε ότι η δική τους αυτόνομη παρουσία στη διεθνή αρένα είναι συμπληρωματική προς το ΝΑΤΟ; Και δεν είναι μόνο θέμα ρητορικής – στην πράξη, η ειδική σχέση που τα περισσότερα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν με τις ΗΠΑ σημαίνει ότι η δυνατότητα αυτόνομης δράσης της Ένωσης διαμεσολαβείται από την αμερικάνικη παρουσία και βούληση.

Πάρτε το παράδειγμα των νέων στρατιωτικών βάσεων των ΗΠΑ στην Ελλάδα που περιλαμβάνονται στην νέα αμυντική συμφωνία των δύο κρατών. Ουδέποτε τέθηκε σε συζήτηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο αυτή η ενίσχυση της στρατιωτικής παρουσίας ενός κράτους-μη μέλους της ΕΕ σε ένα κράτος-μέλος της ΕΕ. Ωσάν να μπορούσε η πολιτεία της Καλιφόρνια να αποφασίσει την εγκατάσταση μεξικανικών βάσεων στο έδαφός της δίχως καν να ενημερώσει τον Λευκό Οίκο στην Ουάσινγκτον… Η διαμεσολάβηση αυτή είναι ίδια (και χειρότερη) στον εξοπλιστικό τομέα. Σελίδες επί σελίδων περιλαμβάνει η Πυξίδα για την ανάγκη κοινής δράσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αλλά η πρώτη απόφαση της Γερμανίας στο περίφημο εξοπλιστικό πακέτο των 100 δισ. ευρώ ήταν η αγορά αμερικανικών μαχητικών F-35, παρά την ύπαρξη εναλλακτικών επιλογών που παράγονται από ευρωπαϊκά κράτη.

Σημαίνει αυτό ότι η προηγούμενη αναφορά μας στη στρατιωτικοποίηση της ΕΕ είναι λάθος; Όχι. Η στρατιωτικοποίηση της Ένωσης είναι ένα φαινόμενο ιδιαίτερης έντασης, υπαρκτό και τεκμηριωμένο. Την ίδια στιγμή, όμως, είναι ένα φαινόμενο οριοθετημένο – αφορά το κοινό εκείνο πεδίο συμφερόντων των κρατών-μελών που δεν απειλεί τον ξεχωριστό προσανατολισμό του κάθε κράτους-μέλους, την ειδική του σχέση με τις ΗΠΑ, και τη διακριτική του ευχέρεια σε ζητήματα άμυνας και εξοπλισμών. Οι πρωτοβουλίες τύπου Στρατηγική Πυξίδα προσθέτουν στην εξουσία του κράτους-μέλους, δεν την υποκαθιστούν ούτε και την ομογενοποιούν. Και ως κύριο αποδέκτη και ωφελημένο η στρατιωτικοποίηση αυτή δεν έχει ενιαία το σύνολο των κρατών-μελών αλλά τις ευρωπαϊκές βιομηχανίες όπλων και τα κράτη που εξάγουν στρατιωτικό εξοπλισμό.

Το σημείο αυτό είναι λεπτό, διότι εάν υποτιμήσουμε την επιβίωση της κρατικής εξουσίας σε επίπεδο κρατών-μελών θα οδηγηθούμε σε υπερβολικές και απλουστευτικές αποτιμήσεις του στρατιωτικού χαρακτήρα της Ένωσης, υποτιμώντας τις τεράστιες αντιθέσεις εντός της ΕΕ σε ζητήματα ασφάλειας και άμυνας. Πρόκειται για 27 κράτη-μέλη με τη δική του – το καθένα - ιστορική παράδοση, πρόσληψη απειλών και ασφάλειας, γεωπολιτικό και γεωοικονομικό περιβάλλον, γραφειοκρατικό σύστημα, δομή προϋπολογισμού και, προπαντός, τη δική του βιομηχανική, τεχνολογική και παραγωγική βάση. Δεν υπάρχει στρατιωτικο-βιομηχανικό κεφάλαιο που να αναπαράγεται ξέχωρα από την εξουσία του έθνους-κράτους, κι ας είναι ιδιωτικοποιημένες οι εταιρείες όπλων. Όταν ο Αμερικάνος διπλωμάτης προωθεί ένα οπλικό σύστημα σε εξαγωγικό του πελάτη, φροντίζει αυτό να παράγεται από αμερικανική εταιρεία. Όταν όμως ο Ευρωπαίος διπλωμάτης προωθεί π.χ. ένα μαχητικό, αυτό είναι άραγε το γαλλικό Rafale, το γερμανο-ιταλικό Eurofighter, ή το σουηδικό Gripen; Και δεν διατηρείται μόνο η παραγωγική βάση των εξοπλισμών εθνική, αλλά και η αγορά των εξοπλισμών εξίσου, και κάπως έτσι μπορούν οι ΗΠΑ να επωφελούνται από τη διείσδυσή τους στην ευρωπαϊκή αγορά, κάτι που στην αντίστροφη εκδοχή του (την ευρεία διείσδυση των ευρωπαϊκών εταιρειών στην αμερικάνικη αγορά) φαντάζει σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Η διατήρηση του ομφάλιου λώρου μεταξύ κρατών-μελών και κεφαλαίου μέσα στην ΕΕ θέτει τα όρια μέσα στα οποία μπορεί να κινηθεί η στρατιωτικοποίηση της Ένωσης.

Μια παρέκβαση: Ελλάδα και Στρατηγική Πυξίδα

Τα ελληνικά ΜΜΕ έσπευσαν να παρουσιάσουν τη Στρατηγική Πυξίδα ως άλλον έναν …εθνικό θρίαμβο, επικαλούμενα μια τυπική αναφορά του εγγράφου σε «εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο που παραμένουν λόγω των προκλήσεων και των μονομερών ενεργειών εναντίον κρατών-μελών της ΕΕ και παραβιάσεων κυριαρχικών δικαιωμάτων που συνιστούν παραβίαση του διεθνούς δικαίου» (Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης 2022α: 19). Τέτοιες αναφορές, που συνοδεύονται από τις συνήθεις παραινέσεις για μια «συνεργατική και αμοιβαία επωφελή σχέση» ΕΕ – Τουρκίας, ρητορική σημασία μόνο έχουν. Στην πράξη, με τη Στρατηγική Πυξίδα η χώρα μας δεσμεύεται σε μια προοπτική περαιτέρω συμμετοχής σε ένοπλες επεμβάσεις στο εξωτερικό και ακόμα μεγαλύτερης αύξησης των στρατιωτικών δαπανών χωρίς να εξασφαλίζει τίποτα ουσιαστικό στο επίπεδο της εθνικής άμυνας. Εάν εξασφάλιζε, τότε δεν θα παρέμενε εμμονικά προσανατολισμένη προς την αγορά γαλλικού στρατιωτικού υλικού ως αντάλλαγμα για την υπογραφή της ελληνογαλλικής αμυντικής συμφωνίας, διότι πολύ απλά δεν θα χρειαζόταν μια τέτοια συμφωνία. Κι ούτε και θα έσπευδε να παραχωρήσει νέες βάσεις στις ΗΠΑ (δίχως καν ένα στοιχειώδες εξοπλιστικό αντάλλαγμα) προσβλέποντας στην εύνοιά της σε περίπτωση ελληνοτουρκικής σύγκρουσης. Αυτές οι κινήσεις πιστοποιούν την αδυναμία και αναξιοπιστία της ΕΕ ως παρόχου συλλογικής άμυνας, κάτι που ισχύει και για το εξίσου αναξιόπιστο ΝΑΤΟ το οποίο de facto δεν έχει ρόλο στην περίπτωση σύγκρουσης μεταξύ δύο κρατών-μελών του. Κι ούτε και πρόκειται οι επιπλέον ευρωπαϊκοί πόροι για την άμυνα να ωφελήσουν τη χώρα μας – θα ωφελήσουν τις βιομηχανίες όπλων να αναπτύξουν τα όπλα τα οποία η Ελλάδα θα κληθεί μελλοντικά να αγοράσει δαπανώντας τους δικούς της πάντα πόρους.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δείχνει πώς η πρόσδεση στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ καθίσταται εθνικά επιβλαβής. Ενδεικτική είναι η παντελής αδυναμία ανάληψης από την Ελλάδα διαμεσολαβητικού ρόλου μετά τη ρωσική εισβολή, παρά τους ιστορικούς θρησκευτικούς και πολιτισμικούς δεσμούς και με τις δύο αντιμαχόμενες χώρες. Η αδυναμία αυτή σφραγίστηκε από την αποστολή όπλων στην Ουκρανία, μια καταστροφική πρωτοβουλία ιστορικών διαστάσεων που εξαΰλωσε κάθε ενδεχόμενο διαμεσολάβησης, υποσκάπτοντας παράλληλα την όποια πολυδιάστατη εξωτερική πολιτική της χώρας αλλά και την εθνική άμυνα (με την παραχώρηση πολύτιμων αντιαρματικών πυραύλων και ρουκετών). Εντωμεταξύ, οι ομογενείς της Μαριούπολης αφέθηκαν στην τύχη τους – η διάσωσή τους δεν απαιτούσε περισσότερα όπλα ή στρατιωτικές δαπάνες, αλλά μια στοιχειώδη συνεννόηση με Ρωσία και Ουκρανία που θυσιάστηκε ώστε η ελληνική κυβέρνηση να εμφανισθεί βασιλικότερη του βασιλέως στα μάτια των συμμάχων. Η Στρατηγική Πυξίδα επικυρώνει αυτή την αδιέξοδη και εθνικά καταστροφική κατεύθυνση όξυνσης των διεθνών συγκρούσεων μέσω μιας μιλιταριστικής λογικής περισσότερων εξοπλισμών και προβολής ισχύος άσχετης προς την εδαφική άμυνα.

Συμπέρασμα

Το βασικό συμπέρασμα του σημειώματος είναι ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία συνιστά μια πρόφαση για την ΕΕ για να δείξει ότι δήθεν αντιδρά ταχύτατα σε αναδυόμενες απειλές με μέτρα που δήθεν υπηρετούν κάποια αντικειμενική τεχνική και στρατηγική αναγκαιότητα. Καταδείχτηκε εδώ ότι το σύνολο της Στρατηγικής Πυξίδας και των εργαλείων που προβλέπει αποφασίστηκε πολύ πριν την έναρξη του πολέμου, έρχεται ως συνέχεια πρωτοβουλιών που έχουν τεθεί σε ισχύ εδώ και πολλά χρόνια, και αφορά πρωτίστως την ενίσχυση των δυνατοτήτων προβολής ισχύος της ΕΕ και όχι εδαφικής άμυνας.

Αλλά ακόμα κι αν υποθέσουμε χάριν του επιχειρήματος ότι η Πυξίδα συνδέεται ουσιωδώς με το Ουκρανικό, αποτελεί μια λανθασμένη απάντηση προσαρμοσμένη όχι στην ανάγκη διατήρησης της παγκόσμιας ειρήνης και σταθερότητας, αλλά στην ανάγκη προστασίας της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής βιομηχανίας όπλων. Καμία επένδυση στην επίλυση συγκρούσεων, καμία αναφορά στον πολυμερή αφοπλισμό, κανένα δίδαγμα από το καταστροφικό φιάσκο του Αφγανιστάν ή την αποχώρηση από το Μάλι, αλλά αντίθετα περαιτέρω ενίσχυση της δυνητικής στρατιωτικής επέμβασης και παρουσίας εκτός Ένωσης και της ανάπτυξης και αγοράς όπλων. Δεν είναι τυχαία η αδυναμία της ΕΕ να παίξει τον οποιονδήποτε διπλωματικό ρόλο στην επίλυση της σύγκρουσης στην Ουκρανία – ρόλο που εν μέσω αυτού του κενού διπλωματίας αναλαμβάνει η Τουρκία και το Ισραήλ. Όταν η κύρια αντίδρασή σου είναι η έγκριση 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για την αγορά όπλων που θα δοθούν στον έναν αντιμαχόμενο, δεν μπορείς προφανώς να περιμένεις να διαμεσολαβήσεις στη συνέχεια για την επίλυση της σύγκρουσης.

Τίποτα θετικό δεν πρόκειται να προκύψει από την ένταση της στρατιωτικοποίησης της ΕΕ. Περισσότεροι πόροι για την «άμυνα» σημαίνουν λιγότεροι πόροι για κοινωνικές δαπάνες, υγεία, παιδεία, απασχόληση, περιβάλλον. Όσο για τον προσανατολισμό αυτής της «άμυνας», μόνο αμυντικός δεν είναι, που σημαίνει ότι η ΕΕ, υπό γαλλική ηγεσία, θέλει αυτοκαταστροφικά να επαναλάβει τις ασκήσεις παγκόσμιας προβολής ισχύος των ΗΠΑ που απέτυχαν παταγωδώς σε Ιράκ, Λιβύη, Συρία, Αφγανιστάν. Αναφορικά με την αποτελεσματικότητα αυτού του εφιαλτικού σχεδίου, το μόνο σίγουρο είναι ότι η Πυξίδα δεν λύνει ουσιωδώς το ζήτημα των ενδο-ευρωπαϊκών αντιθέσεων, διότι πολύ απλά αυτό το ζήτημα δεν λύνεται με ένα κείμενο – αφορά τη θεμελιώδη αντίθεση μεταξύ ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και διατήρησης της εξουσίας του έθνους-κράτους ως θεμελίου του καπιταλιστικού συστήματος. Και πάλι μόνη της θα αποφασίζει η Πολωνία εάν θα δώσει Mig-29 στην Ουκρανία ή η Ελλάδα εάν θα δεχθεί νέες βάσεις σε Βόλο, Λιτόχωρο και Αλεξανδρούπολη, ή η Γερμανία εάν θα αγοράσει F-35 ή Eurofighter.

Χρέος του καθενός και της καθεμιάς που ενδιαφέρεται πραγματικά για την παγκόσμια ειρήνη και την εθνική ασφάλεια είναι η αντίθεση στη Στρατηγική Πυξίδα και στη στρατιωτικοποίηση της Ευρ. Ένωσης. Οι ανάγκες κερδοφορίας των ευρωπαϊκών βιομηχανιών όπλων είναι διαμετρικά αντίθετες προς τις ανάγκες ευημερίας των πολιτών.

Σημειώσεις

ASD (2022), ‘ASD Welcomes EU Strategic Compass for Security and Defence’, Δελτίο Τύπου, 21 Μαρτίου 2022.

Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης (2022α), ‘A Strategic Compass for Security and Defence’, Μάρτιος 2022.

Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης (2022β), ‘Strategic Compass – Factsheet’, Μάρτιος 2022.

Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης (2022γ), ‘EU support to Ukraine: Council doubles funding under the European Peace Facility’, Δελτίο Τύπου, 23 Μαρτίου 2022.

Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης (2021), ‘Council Decision (CFSP) 2021/509 establishing a European Peace Facility’, 22 Μαρτίου 2021.

Συμβούλιο της Ευρ. Ένωσης (2020), ‘Memo - Questions and answers: Threat Analysis – a background for the Strategic Compass’, Νοέμβριος 2020.

* Δημοσιεύτηκε στο rednblack, 29 Μαρτίου 2022.

https://www.rednblack.gr/arthra/stratigiki-pyxida-pros-to-pouthena-enteinetai-i-stratiotikopoiisi-tis-evropaikis-enosis/ 

Οργάνωση No Cold War: "Η επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς είναι η αιτία της κρίσης γύρω από την Ουκρανία"

 

Η επέκταση του ΝΑΤΟ προς ανατολάς είναι η αιτία της κρίσης γύρω από την Ουκρανία

μετάφραση: Ηρακλής Οικονόμου

Οι εντάσεις μεταξύ του ΝΑΤΟ (υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών), της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ρωσίας αυξάνονται με σοβαρό τον κίνδυνο πολέμου στην Ουκρανία.

 

Η σύγκρουση στην Ουκρανία δεν είναι καινούργια. Είναι το αποτέλεσμα μιας συνεχιζόμενης, εδώ και δεκαετίες, διαδικασίας επέκτασης του ΝΑΤΟ. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η αμερικανική κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους διαβεβαίωσε επανειλημμένα ότι, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ουάσινγκτον δεν θα προσπαθούσε να επεκτείνει το ΝΑΤΟ στην Ανατολική Ευρώπη, την Κεντρική Ασία ή τον Καύκασο.

 

«Καταλαβαίνουμε ότι όχι μόνο για τη Σοβιετική Ένωση αλλά και για άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι σημαντικό να υπάρχουν εγγυήσεις», δήλωσε ο τότε υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέιμς Μπέικερ στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το 1990. «Εάν οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρήσουν την παρουσία τους στη Γερμανία στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ, ούτε μια σπιθαμή της σημερινής στρατιωτικής δικαιοδοσίας του ΝΑΤΟ δεν θα εξαπλωθεί προς τα ανατολικά».

 

Ωστόσο, από τότε, 14 χώρες έχουν προστεθεί στον κατάλογο των μελών του ΝΑΤΟ, οι περισσότερες από τις οποίες βρίσκονται στην Ανατολική Ευρώπη. Η πολιτική αυτή ήταν σαφώς προκλητική, αναγνωριζόμενη ως τέτοια ακόμη και στους κύκλους της mainstream αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Όπως σημείωσε ο Τζορτζ Κένναν, ο αρχικός αρχιτέκτονας της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ στον Ψυχρό Πόλεμο: «η επέκταση του ΝΑΤΟ θα ήταν το πιο μοιραίο λάθος της αμερικανικής πολιτικής σε ολόκληρη τη μεταψυχροπολεμική εποχή».

 

Η Ουκρανία έχει ιδιαίτερη γεωστρατηγική σημασία, δεδομένου ότι μοιράζεται σύνορα 2.000 χιλιομέτρων με τη Ρωσία. Τα τελευταία χρόνια, η αμερικανική επιθετικότητα και ανάμειξη εξυπηρέτησαν τη μετατροπή της Ουκρανίας σε ένα σημαντικό σημείο ανάφλεξης του νέου Ψυχρού Πολέμου. Το 2019, οι ΗΠΑ αποχώρησαν μονομερώς από τη Συνθήκη για τα Πυρηνικά Όπλα Μέσου Βεληνεκούς του 1987, αυξάνοντας την πιθανότητα μιας κούρσας εξοπλισμών.

 

Η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει επίσης μια οικονομική συνιστώσα. Εκτός από τις οικονομικές κυρώσεις των ΗΠΑ και της ΕΕ κατά της Ρωσίας, οι ΗΠΑ απειλούν να αποβάλουν τα ρωσικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα από τη διεθνή πλατφόρμα πληρωμών SWIFT και να εμποδίσουν τη λειτουργία του ήδη κατασκευασμένου αγωγού φυσικού αερίου Nord Stream 2 που εκτείνεται από τη Ρωσία στη Γερμανία.

 

Εκτός από αυτές τις διακρατικές εντάσεις, εντός της Ουκρανίας καλά εξοπλισμένες, ανοιχτά φασιστικές οργανώσεις έχουν λάβει επίσημη έγκριση και αναγνώριση εντός της επικράτειας που ελέγχεται από την κυβέρνηση του Κιέβου - αποτελώντας άμεση απειλή για τον ρωσόφωνο πληθυσμό που ζει στα ανατολικά της χώρας.

 

Η είσοδος της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα σήμαινε τη στάθμευση πυραύλων, ενδεχομένως με πυρηνικά όπλα, σε απόσταση λίγων μόνο λεπτών πτήσης από τη Μόσχα. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι ήταν ακριβώς αυτό το είδος της απειλής που οι ΗΠΑ δεν δέχονταν και ήταν διατεθειμένες να διακινδυνεύσουν έναν παγκόσμιο πόλεμο κατά τη διάρκεια της Κρίσης των Πυραύλων στην Κούβα.

 

Η ρωσική κυβέρνηση έχει κάνει δύο σαφείς προτάσεις για την επίλυση της κρίσης: πρώτον, να μην γίνει ποτέ η Ουκρανία μέλος του ΝΑΤΟ και δεύτερον, να μην αναπτυχθούν ποτέ πυρηνικά ή προηγμένα συμβατικά όπλα στην Ουκρανία. Μέχρι σήμερα, οι ΗΠΑ έχουν απορρίψει αυτές τις προτάσεις, υποστηρίζοντας ότι το ζήτημα που διακυβεύεται είναι το κυριαρχικό δικαίωμα της Ουκρανίας να αποφασίζει ελεύθερα για τις δικές της στρατιωτικές συμμαχίες. Και πάλι, αυτό είναι καθαρή υποκρισία, καθώς οι ΗΠΑ αρνήθηκαν να δεχτούν αυτό το επιχείρημα κατά τη διάρκεια της κρίσης των πυραύλων της Κούβας. Υπάρχει καμία αμφιβολία για το πώς θα αντιδρούσαν οι ΗΠΑ εάν μια χώρα στα σύνορά τους προσχωρούσε σε μια στρατιωτική συμμαχία που περιελάμβανε τη Ρωσία ή την Κίνα;

 

Η αιτία της κρίσης γύρω από την Ουκρανία δεν είναι η Ρωσία αλλά η πολιτική των ΗΠΑ. Είναι προφανές ότι οι ΗΠΑ ασκούν πιέσεις σε ορισμένα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ για να συμμετάσχουν σε αυτές τις επικίνδυνες ενέργειες.

 

Η μόνη λύση σε αυτή την επικίνδυνη κατάσταση είναι όλες οι πλευρές να υιοθετήσουν μια ξεκάθαρη θέση ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ. Αυτό μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για περαιτέρω συζητήσεις για την αποκλιμάκωση της κατάστασης στην περιοχή. Εάν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν σταματήσουν τις επιθετικές τους ενέργειες, ο κόσμος θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει μια πολύ σοβαρή απειλή για την ειρήνη.

Πηγή:

https://www.nocoldwar.org/news/natos-eastward-expansion-is-the-cause-of-the-crisis-around-ukraine 

Για ποιο πράγμα προορίζονται τα ελληνικά F-35;

Άρθρο κορυφαίου πρώην συμβουλου του αμερικάνικου Πενταγώνου στο National Interest. Τα F-35 είναι αεροσκάφη που έχει επισήμως ζητήσει να αγοράσει η Ελλάδα από τις ΗΠΑ. Αφιερωμένο στους εδώ μιλιταριστές που πιστεύουν ότι αποφασίζουμε εμείς για τα όπλα που αγοράζουμε και πανηγυρίζουν με τις πανάκριβες λαμαρίνες που μας φορτώνουν οι σύμμαχοι. Ιδού για πού προορίζονται, για το Ιράν και τη Ρωσία…

 

 

Ένας στόλος ελληνικών F-35 θα ήταν game changer για το ΝΑΤΟ

 

Τα ελληνικά F-35 θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην αποτροπή της Ρωσίας και σε επιχειρήσεις στη Μέση Ανατολή

 

του Kris Osborn

[ 'A Greek F-35 Force Would Be a Game Changer For NATO', The National Interest, 18 Ιανουαρίου 2022, https://nationalinterest.org/blog/buzz/greek-f-35-force-would-be-game-changer-nato-199599 ]

μετάφραση: Ηρακλής Οικονόμου

 

 

Αν και οι εβδομάδες που προηγήθηκαν των αποφάσεων της Ελβετίας και της Φινλανδίας να αποκτήσουν τα F-35 ήταν γεμάτες από εικασίες και στρατηγικό στοχασμό σχετικά με την αποτρεπτική στάση του ΝΑΤΟ, το Γραφείο Κοινού Προγράμματος για το F-35 του Πενταγώνου και η Lockheed Martin σιώπησαν εντελώς.

 

Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, ακόμη και αν γίνονται διαβουλεύσεις σχετικά με πιθανούς πελάτες του F-35, το Πεντάγωνο συχνά σιωπά σκόπιμα για το θέμα.

 

Παρ' όλα αυτά, ο ρυθμός των χωρών που ανακοινώνουν σχέδια για την απόκτηση μαχητικών F-35 εξέπληξε ακόμη και ορισμένους υποστηρικτές του F-35. Αυτό έχει τροφοδοτήσει τη συζήτηση ως προς το ενδεχόμενο το αεροσκάφος να γίνει το μαχητικό stealth του «ελεύθερου κόσμου» και ενέπνευσε περαιτέρω εικασίες σχετικά με το ποια χώρα θα αγοράσει τα F-35 στη συνέχεια.

 

Τι γίνεται με την Ελλάδα; Η χώρα έστειλε επίσημο αίτημα στο Πεντάγωνο για την αγορά έως και είκοσι τεσσάρων F-35. Εδώ και αρκετά χρόνια, το ζήτημα της αγοράς ελληνικών F-35 έχει τροφοδοτήσει αμέτρητα δημοσιεύματα που αμφισβητούν κατά πόσο η Ελλάδα μπορεί να αντέξει οικονομικά τα αεροσκάφη ή κατά πόσο η Lockheed Martin έχει σήμερα την παραγωγική ικανότητα να τα κατασκευάσει. Ένα δημοσίευμα του 2020 στο Air Force Magazine αναφέρθηκε στο ενδεχόμενο η Ελλάδα να είναι πρόθυμη να αγοράσει μεταχειρισμένα F-35 προκειμένου να τα αποκτήσει ταχύτερα ή να εξοικονομήσει χρήματα.

 

Ανεξάρτητα από το πώς ή πότε θα διευθετηθούν αυτά τα ζητήματα, η προοπτική ενός στόλου ελληνικών F-35 εγείρει πιο ενδιαφέροντα ερωτήματα σχετικά με τη στάση και τις δυνατότητες του ΝΑΤΟ. Πρόσφατες εξελίξεις, όπως η επιλογή της Φινλανδίας να αποκτήσει τα δικά της F-35, κάνουν μια ελληνική δύναμη F-35 να φαίνεται πιο πιθανή. Για παράδειγμα, μια δικτυωμένη δύναμη φινλανδικών, πολωνικών και ελληνικών F-35 θα μπορούσε να σχηματίσει μια αμυντική περίμετρο γύρω από την ανατολική Ευρώπη για την αποτροπή της Ρωσίας. Τα ελληνικά F-35 θα μπορούσαν να απειλήσουν τη Ρωσία από το νότο, ενώ τα φινλανδικά και πολωνικά F-35 θα μπορούσαν να καλύψουν το βορρά και το κέντρο. Μια νότια δύναμη F-35 με βάση την Ελλάδα θα μπορούσε επίσης να φτάσει στη Μαύρη Θάλασσα και να βοηθήσει στην υπεράσπιση βασικών ανατολικών συμμάχων, όπως η Ρουμανία.

 

Μια άλλη βασική παράμετρος μιας πιθανής ελληνικής δύναμης F-35 είναι εντελώς ανεξάρτητη από την ανάγκη αποτροπής της Ρωσίας. Τα ελληνικά F-35 θα βρίσκονταν σε απόσταση βολής από τη Μέση Ανατολή και θα μπορούσαν να συνδράμουν σε οποιεσδήποτε επιχειρήσεις στην περιοχή. Με την Τουρκία να έχει αποκλειστεί από το πρόγραμμα F-35, τα ελληνικά F-35 θα μπορούσαν να ανοίξουν έναν διάδρομο επίθεσης στη Μέση Ανατολή με αεροσκάφη 5^ης γενιάς.

 

Μόνο και μόνο λόγω της εγγύτητας, τα ελληνικά F-35 θα μπορούσαν να απειλήσουν το Ιράν και να αποτρέψουν την ιρανική επιθετικότητα. Επιπλέον, τα ελληνικά F-35 θα μπορούσαν να προσφέρουν συμμαχική υποστήριξη στη δύναμη F-35 του Ισραήλ, παρέχοντας πρόσθετη κρίσιμη μάζα αεροσκαφών 5^ης γενιάς στις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις.

 

Ο Kris Osborn είναι συντάκτης του National Interest για θέματα άμυνας. Ο Osborn υπηρέτησε προηγουμένως στο Πεντάγωνο ως εμπειρογνώμονας υψηλής εξειδίκευσης στο Γραφείο του Αναπληρωτή Υπουργού Στρατού - Αγορές, Διοικητική Μέριμνα και Τεχνολογία. Ο Osborn έχει επίσης εργαστεί ως παρουσιαστής και ειδικός σε στρατιωτικά θέματα σε εθνικά τηλεοπτικά δίκτυα. Έχει εμφανιστεί ως προσκεκλημένος στρατιωτικός εμπειρογνώμονας στο Fox News, το MSNBC, το Military Channel και το History Channel. Διαθέτει επίσης μεταπτυχιακό δίπλωμα στη Συγκριτική Λογοτεχνία από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια.

"Οι Αμερικάνοι ηττήθηκαν στο Αφγανιστάν ξανά", του Branko Marcetic

 

 

Οι Αμερικάνοι ηττήθηκαν στο Αφγανιστάν, ξανά

 

του Branko Marcetic*

 

Πηγή: Jacobin, 16 Αυγούστου 2021

https://jacobinmag.com/2021/08/afghanistan-war-united-states-biden-administration-taliban-military

Δημοσιεύτηκε σε "Το Περιοδικό", 21 Αυγούστου 221.

Μετάφραση: Ηρακλής Οικονόμου

 

Στο Αφγανιστάν, όπως και στο Βιετνάμ και στο Ιράκ, οι αμερικανικές ελίτ μάς «πούλησαν» ένα όραμα για τον κόσμο, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν όχι μόνο τη δύναμη αλλά και το καθήκον να αναδιαμορφώνουν με τη βία τον κόσμο όπως εκείνοι θεωρούν κατάλληλο. Αποδείχθηκαν και πάλι εντελώς ανίκανες να το πράξουν.

 

Υπό μία έννοια, ο πόλεμος στο Αφγανιστάν ήταν μια μεγάλη επιτυχία. Αν θεωρήσετε την αμερικανική πολεμική μηχανή ως ένα τεράστιο χωνί μέσω του οποίου το δημόσιο χρήμα μετατρέπεται σε εταιρικά κέρδη, τότε οι δαπάνες του πολέμου αξίας άνω των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ήταν μια ευλογία για μια ποικιλία επιχειρηματικών συμφερόντων, από τους εργολάβους ιδιωτικών στρατιωτικών εταιρειών που ξεπερνούσαν σε αριθμό τα αμερικανικά στρατεύματα σε αναλογία επτά προς ένα προς το τέλος του πολέμου, μέχρι τις διάφορες εταιρείες που εξοπλίζουν, προμηθεύουν και κατασκευάζουν όπλα για την πολεμική προσπάθεια, και τους ιδιώτες επενδυτές που κατέχουν την πλειοψηφία του αμερικανικού χρέους και έχουν επωφεληθεί από τους τόκους ύψους άνω των 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων που έχει καταβάλει η κυβέρνηση για τον πολεμικό δανεισμό της μέχρι στιγμής.

 

Υπάρχει όμως και μια άλλη, πιο σοβαρή πλευρά του κατεστημένου της εξωτερικής πολιτικής της Ουάσινγκτον – η πραγματική πεποίθηση ότι η θέση των Ηνωμένων Πολιτειών ως παγκόσμιου ηγεμόνα τούς επιτρέπει να αναδιαμορφώνουν απεριόριστα τον κόσμο με όποιον τρόπο θεωρούν κατάλληλο, για χάρη των δικών τους συμφερόντων. Και η ταχεία κατάρρευση του Αφγανιστάν την περασμένη εβδομάδα μπροστά στην επίθεση των Ταλιμπάν είναι απλώς μια ακόμη περίπτωση σε μια μακρά ιστορία που αποδεικνύει ότι αυτή η ιδέα είναι λάθος.

 

Οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν, φυσικά, μια εξαιρετικά ισχυρή χώρα. Διαθέτουν τον μεγαλύτερο στρατό στον κόσμο, την ικανότητα να εξολοθρεύσουν πολλές φορές όλη τη ζωή στον πλανήτη, τη δύναμη να ακρωτηριάζουν τις οικονομίες των αντιπάλων τους, να επηρεάζουν τις εκλογές άλλων κρατών και να πυροδοτούν πολιτικές αναταραχές στο εσωτερικό τους - όπως έχουν αποδείξει στη Βενεζουέλα, το Ιράν και την Κούβα, για να αναφέρουμε μερικά παραδείγματα. Αλλά η ικανότητα να καταστρέφεις δεν ισοδυναμεί με την ικανότητα να ελέγχεις. Και είναι δύσκολο να ταιριάξει αυτή η τελευταία αποτυχία με το αφήγημα που λένε οι ελίτ των ΗΠΑ στο λαό τους και στον κόσμο για το «αναντικατάστατο έθνος», το οποίο χρησιμοποιεί τη στρατιωτική ισχύ όπου θέλει για να απομακρύνει κακές κυβερνήσεις και να διαδώσει τη δημοκρατία.

 

Μόλις είδαμε τις αφγανικές δυνάμεις ασφαλείας - για τις οποίες ο αμερικανικός στρατός ξόδεψε σχεδόν δύο δεκαετίες και δισεκατομμύρια δολάρια για να τις εκπαιδεύσει ώστε να διατηρήσουν την εύθραυστη, αμερικανικής κατασκευής δημοκρατία της χώρας όταν τα αμερικανικά στρατεύματα θα έφευγαν - να εξαερώνονται ουσιαστικά μπροστά στους Ταλιμπάν. Τόσο οι αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου όσο και οι στρατιωτικοί σχεδιαστές αιφνιδιάστηκαν από την ταχύτητα της επιτυχημένης εκστρατείας, η οποία αψήφησε ακόμη και τις πιο πρόσφατες, απαισιόδοξες εκτιμήσεις των μυστικών υπηρεσιών – και λέει πολλά για ένα στρατιωτικό κατεστημένο που γνωρίζουμε ότι έλεγε ψέματα για την πρόοδο του πολέμου εδώ και χρόνια.

 

Η απεγνωσμένη προσπάθεια να μεταφερθούν αεροπορικώς το προσωπικό, οι πολίτες και οι σύμμαχοι των ΗΠΑ από την Καμπούλ, καθώς οι Ταλιμπάν κατελάμβαναν την πρωτεύουσα, προκάλεσε εύλογες συγκρίσεις με την παρόμοια χαοτική αποχώρηση των ΗΠΑ από το Βιετνάμ το 1975, κατά την οποία αξιωματούχοι των ΗΠΑ και του Νότιου Βιετνάμ μπήκαν σε ελικόπτερα στην οροφή της αμερικανικής πρεσβείας ενώ οι Βιετκόνγκ εισέρχονταν στη Σαϊγκόν. Αυτή ήταν μια άλλη σύγκρουση όπου ο στρατός των ΗΠΑ, μετά από δεκαετίες εμπλοκής, συμπεριλαμβανομένων έντεκα ετών ανοιχτού πολέμου, είδε το κράτος-πελάτη του να συντρίβεται και αναγκάστηκε να αποχωρήσει. Όπως έχουν επισημάνει ορισμένοι, το Αφγανιστάν είναι χειρότερο από πολλές απόψεις, καθώς οι Ταλιμπάν δεν είναι τόσο πολυάριθμοι ή τόσο καλά εξοπλισμένοι όσο οι Βιετκόνγκ, ούτε υποστηρίζονται από μια υπερδύναμη.

 

Θυμίζει επίσης την ατυχή περιπέτεια της Ουάσινγκτον στο Ιράκ, η οποία ξεκίνησε λίγο μετά το Αφγανιστάν, στην ακμή των νεοσυντηρητικών φαντασιώσεων για την ισχύ των ΗΠΑ. Σε αντίθεση με τη μεθυστική αισιοδοξία της κυβέρνησης Μπους, την οποία συμμερίζονταν τα …τσιράκια της στα μέσα ενημέρωσης, ο πόλεμος δεν ήταν γρήγορος, εύκολος ή επιτυχημένος. Αποδείχθηκε ότι η απλή απομάκρυνση του Ιρακινού δικτάτορα Σαντάμ Χουσεΐν από την εξουσία δεν μπορούσε να οδηγήσει αυτόματα σε δημοκρατία, ειρήνη ή σταθερότητα. Αντ' αυτού, οι Ηνωμένες Πολιτείες πέρασαν χρόνια - και, στην πραγματικότητα συνεχίζουν να το κάνουν – αντιμετωπίζοντας έναν εμφύλιο πόλεμο, εκπαιδεύοντας τις δυνάμεις ασφαλείας και στηρίζοντας μια αυταρχική, διχαστική κυβέρνηση. Η ταχεία κατάληψη του Αφγανιστάν από τους Ταλιμπάν θα φανεί οικεία σε όποιον θυμάται την εντυπωσιακή κατάρρευση των ιρακινών δυνάμεων έναντι του ISIS το 2014.

 

Το χάος που εξαπέλυσε ο πόλεμος στο Ιράκ δεν εμπόδισε τον Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος είχε γίνει πρόεδρος σε μεγάλο βαθμό με βάση την αντίθεσή του στον καταστροφικό πόλεμο, να μπει σε μια δική του επιχείρηση αλλαγής καθεστώτος στη Λιβύη. Όπως και στο Ιράκ, η δολοφονία του δικτάτορα απλώς προκάλεσε το χάος στη χώρα, ενώ αποσταθεροποίησε την ευρύτερη περιοχή και εκτός συνόρων. Και στις δύο περιπτώσεις, οι πόλεμοι δεν εξυπηρέτησαν καν τα στενά συμφέροντα των γεωπολιτικών στόχων των ΗΠΑ: Η απομάκρυνση του Χουσεΐν δημιούργησε χώρο για τον άλλο αντίπαλο της Ουάσινγκτον στη Μέση Ανατολή, το Ιράν, ώστε να εισέλθει και να ασκήσει επιρροή στο εσωτερικό της χώρας, ενώ η Λιβύη σκλήρυνε την αποφασιστικότητα, για παράδειγμα, της Βόρειας Κορέας να κρατήσει τα όπλα μαζικής καταστροφής της, αφού είδε τι παθαίνουν οι ηγέτες που κάνουν το λάθος να αφοπλιστούν.

 

Αυτό που θα έπρεπε να έχει γίνει σαφές από την αποτυχία στο Βιετνάμ - όπου οι αμερικανικές δυνάμεις έριξαν πάνω από ένα εκατομμύριο τόνους βομβών στους Βορειοβιετναμέζους και συνέβαλαν στο να σκοτωθούν πάνω από ένα εκατομμύριο από αυτούς, κι όλα αυτά για το τίποτα - είναι ότι η εξαιρετική ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών για ωμή βία έχει περιορισμένη χρησιμότητα σε καταστάσεις που απαιτούν μακροπρόθεσμες πολιτικές λύσεις. Στο Αφγανιστάν, όλη η αεροπορική δύναμη του κόσμου δεν μπορούσε να βοηθήσει τις ΗΠΑ να δημιουργήσουν μια σύγχρονη, επαγγελματική και βιώσιμη δύναμη ασφαλείας, ούτε και να εγκαθιδρύσουν μια δημοφιλή, αποτελεσματική και μη διεφθαρμένη κυβέρνηση.

 

Κάποιοι θα αναρωτηθούν σε ποιο βαθμό οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ πιστεύουν πραγματικά τις ανοησίες περί «αναντικατάστατου έθνους» που «πουλάνε» στην κοινή γνώμη και στον κόσμο. Αλλά αυτό που δεν αμφισβητείται είναι ότι πρόκειται για κάτι που οι αξιωματούχοι θέλουν να πιστεύουν οι άλλοι, ακόμη και όταν το ένα γεγονός μετά το άλλο αποδεικνύει τα ξεκάθαρα όρια της ισχύος των ΗΠΑ και την ανικανότητα των ανθρώπων που την κατέχουν. Και αυτό θα πρέπει να κάνει τον καθένα επιφυλακτικό απέναντι στις εκκλήσεις για περισσότερο πόλεμο και περισσότερη αλλαγή καθεστώτων υπό την ηγεσία των ΗΠΑ που ακούμε συνεχώς, είτε πρόκειται για την Κούβα, είτε για το Ιράν, είτε για τόσες άλλες χώρες.

 

* Ο Brank Marcetic είναι συντάκτης του Jacobin και συγγραφέας του Yesterday’s Man: The Case Against Joe Biden. Ζει στο Τορόντο του Καναδά.

Συνέντευξη στη Μαριάνθη Πελεβάνη, TVXS

«Η συμφωνία Ισπανίας - Τουρκίας είναι μια υπενθύμιση της …πραγματικής πραγματικότητας, και όχι της φαντασιακής που κυριαρχεί στα ελληνικά ΜΜΕ

της Μαριάνθης Πελεβάνη

Δημοσιεύτηκε στο TVXS, 20 Νοεμβρίου 2021

Φανερά ενοχλημένη εμφανίζεται η ελληνική κυβέρνηση μετά τη συνάντηση που είχαν την Τετάρτη (17 Νοεμβρίου) στην Άγκυρα ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ με τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και τη συμφωνία τους να ενισχύσουν τη συνεργασία των χωρών τους στην αμυντική βιομηχανία.

«Στόχος μας είναι να κατασκευάσουμε ένα δεύτερο, μεγάλο αεροπλανοφόρο. Ίσως κάνουμε προσπάθειες και στον τομέα των υποβρυχίων. Θα κάνουμε αυτά τα βήματα. Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε μαζί στην αμυντική βιομηχανία», είπε ο Ερντογάν, προσθέτοντας ότι η στάση της Ισπανίας απέναντι στην Τουρκία θα πρέπει να θεωρείται ως «πρότυπο» από άλλα κράτη της ΕΕ και εκφράζοντας την ικανοποίησή του για τις επενδύσεις περισσότερων από 600 ισπανικών εταιρειών στην Τουρκία.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του Διεθνούς Ινστιτούτου Ειρήνης της Στοκχόλμης, η Ισπανία και η Ιταλία είναι οι κύριοι ευρωπαίοι προμηθευτές όπλων στην Τουρκία. Ειδικότερα, για την περίοδο 2015-2019, το 43% των εισαγωγών όπλων στην Τουρκία προέρχονταν από την Ιταλία και την Ισπανία.

Ωστόσο, υπήρξε εκνευρισμός στην ελληνική κυβέρνηση, που αντέδρασε με παραστάσεις διαμαρτυρίας, υπενθυμίζοντας πως έχει εγείρει επανειλημμένα το ζήτημα της εξαγωγής οπλικών συστημάτων ευρωπαϊκών κρατών προς την Τουρκία και της ανάγκης επιβολής εμπάργκου όπλων κατά της Τουρκίας. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, στόχος του Ερντογάν είναι να απαντήσει στην πρόσφατη ελληνογαλλική συμφωνία, ενώ οι ίδιες πηγές αναφέρονται δεικτικά και στη στάση του «σοσιαλιστή» Σάντσεθ.

«Είναι αυτονόητο ότι τα κράτη-μέλη δεσμεύονται από τις αποφάσεις, τις διακηρύξεις και τις προσεγγίσεις του Συμβουλίου, γύρω από θέματα που αφορούν τις σχέσεις μελών-κρατών της Ένωσης με την Τουρκία, την προκλητικότητα και την παραβατικότητα που η Τουρκία εμφανίζει σε σχέση με το Διεθνές Δίκαιο. Υπό το πρίσμα αυτό, θέλουμε να σημειώσουμε την παράμετρο αυτή: Ότι όφειλε ο σοσιαλιστής Πρωθυπουργός της Ισπανίας να λάβει υπόψη του, στις συζητήσεις αυτές, τη συνολική στάση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου» ανέφερε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου.

«Η ιδέα ότι οι χώρες που παράγουν όπλα θα πάψουν ως δια μαγείας να πουλάνε όπλα στην Τουρκία δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα wishful thinking του ελληνικού μικρομεγαλισμού» επισημαίνει, μεταξύ πολλών άλλων, στο tvxs.gr, ο Ηρακλής Οικονόμου, πολιτικός επιστήμονας – διεθνολόγος, διδάκτορας Διεθνούς Πολιτικής από το Πανεπιστήμιο της Ουαλίας Aberystwyth, ερευνητής εξοπλιστικών θεμάτων της Ευρ. Ένωσης.

Ακολουθεί η συνέντευξη:

Σηματοδοτεί κάτι ιδιαίτερο η συμφωνία;

Οι συνομιλίες Ισπανίας – Τουρκίας και η ενδεχόμενη ενίσχυση της εξοπλιστικής συνεργασίας τους δεν είναι παρά business as usual για όποιον έχει στοιχειωδώς γνώση του διεθνούς περιβάλλοντος. Όλες οι χώρες με εγχώρια στρατιωτική βιομηχανία επιδιώκουν να εξάγουν τα όπλα που παράγουν και η Ισπανία δεν αποτελεί εξαίρεση. Η Ευρ. Ένωση συνολικά (τα κράτη-μέλη της δηλαδή) είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής όπλων στον κόσμο ελέγχοντας πάνω από το 25% του παγκόσμιου εμπορίου όπλων, πίσω μόνο από τις ΗΠΑ.

Η ισπανική βιομηχανία όπλων έχει έντονη παρουσία στην Τουρκία μέσω της συμμετοχής στη ναυπήγηση του μεγάλου πλοίου αμφίβιων επιχειρήσεων TCG Anadolu. Και ούτε είναι η Ισπανία η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που εξάγει όπλα στην Τουρκία – το παράδειγμα της Γερμανίας με την εξαγωγή έξι υπερσύγχρονων υποβρυχίων Type 214 στην Τουρκία είναι ακόμα πιο «χτυπητό», διότι η Ελλάδα υπήρξε ο πρώτος πελάτης του συγκεκριμένου μοντέλου και ουσιαστικά …συγχρηματοδότησε την ανάπτυξη του όπλου που τώρα εξάγει η Γερμανία στην Τουρκία.

Θα έπρεπε να περιμέναμε κάτι καλύτερο από μια προοδευτικών αποχρώσεων κυβέρνηση όπως η ισπανική;

Δεν πρέπει να προκαλεί καμία εντύπωση το γεγονός ότι η σοσιαλδημοκρατικού προσανατολισμού κυβέρνηση Σάντσεθ σπεύδει να πουλήσει όπλα στην Τουρκία: η σύγχρονη εμπειρία δείχνει ξανά και ξανά την ταύτιση νεοφιλελεύθερων και σοσιαλδημοκρατών ως προς την προώθηση των συμφερόντων του στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος κάθε χώρας. Αφετηρία της ανάλυσής μας, δηλαδή, δεν πρέπει να είναι το πού ανήκει πολιτικά η ισπανική κυβέρνηση, αλλά το τι υπηρετεί – τις εγχώριες εταιρείες παραγωγής όπλων και, στην ισπανική περίπτωση, τον ναυπηγικό κολοσσό Navantia.

Το στρατιωτικο-βιομηχανικό σύμπλεγμα, δηλαδή η σύμπλευση οικονομικής εξουσίας (εταιρείες όπλων, βιομήχανοι), στρατιωτικής εξουσίας (στρατηγοί, επιτελεία), πολιτικής εξουσίας (αστικά κόμματα, κυβέρνηση) και ιδεολογικής εξουσίας (μέσα ενημέρωσης, καθηγητές πανεπιστημίου) είναι, ξέρετε, ένας πανίσχυρος φορέας άσκησης πολιτικής σε χώρες όπως η Ισπανία, η Γαλλία ή οι ΗΠΑ. Και η υποστήριξη αυτού του συμπλέγματος στο κυνήγι για νέες αγορές στο εξωτερικό είναι πάγια πρακτική όλων των κυβερνήσεων των χωρών αυτών, ανεξαρτήτως κομματικών οικογενειών.

Μα δεν υποτίθεται ότι έχει απομονωθεί η Τουρκία;

Η ιδέα ότι οι χώρες που παράγουν όπλα θα πάψουν ως δια μαγείας να πουλάνε όπλα στην Τουρκία δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα wishful thinking του ελληνικού μικρομεγαλισμού, που μοιάζει να βρίσκεται σε έξαρση ύστερα από την ελληνο-γαλλική συμφωνία. Υπ’ αυτή την έννοια, η διαφαινόμενη συμφωνία Ισπανίας-Τουρκίας είναι μια υπενθύμιση της …πραγματικής πραγματικότητας, και όχι της φαντασιακής πραγματικότητας που κυριαρχεί στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης τα οποία είτε κινδυνολογούν (όταν πρέπει να πεισθεί ο λαός για την ανάγκη αγοράς όπλων) είτε θριαμβολογούν (αφού τα αγοράσουμε).

Δεν έγινε σε μια ημέρα η Ελλάδα το κέντρο του σύμπαντος, διεθνολογικά μιλώντας, ούτε και εξαλείφθηκε εν μία νυκτί η Τουρκία από τον χάρτη. Απλώς, η επιλογή της Τουρκίας να αγοράσει ρώσικα όπλα - συγκεκριμένα τους υπερσύγχρονους αντιαεροπορικούς πυραύλους S-400 – έχει τροφοδοτήσει μια αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες επιδιώκουν τον περιορισμό του αποτυπώματος της ρωσικής πολεμικής βιομηχανίας εντός του ΝΑΤΟ. Δεν ισοδυναμεί αυτό με κάποια μονιμότερου χαρακτήρα υποβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας στο διεθνές περιβάλλον.

Ναι, αλλά η Ελλάδα δεν έχει αναβαθμισθεί με τις συμμαχίες της;

Στην ελληνική περίπτωση έχουμε δύο χώρες – τη Γαλλία και τις ΗΠΑ – που έσπευσαν να εκμεταλλευθούν τη συγκυρία για να ικανοποιήσουν τα δικά τους εθνικά συμφέροντα. Η Γαλλία, αφενός, εξασφάλισε δύο τεράστια συμβόλαια εξαγωγής πολεμικού υλικού στην Ελλάδα, με τα μαχητικά Rafale και τις φρεγάτες Belharra που συνολικά αγγίζουν τα 7 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ παίζουν πολύ δυνατά και για το πρόγραμμα προμήθειας κορβετών του Πολεμικού Ναυτικού, δηλαδή για άλλο ένα συμβόλαιο ύψους περίπου 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ. Οι ΗΠΑ, αφετέρου, εξασφάλισαν στρατιωτική παρουσία σε επιπλέον βάσεις στην Ελλάδα, χωρίς να χρειαστεί να παραχωρήσουν τίποτα, ούτε διπλωματικά αλλά ούτε και στρατιωτικά από πλευράς δωρεάν πολεμικού υλικού. Διότι, προφανώς, δεν είχαν κανέναν λόγο να παραχωρήσουν ο,τιδήποτε όταν ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών πήγε παρακαλώντας στις «διαπραγματεύσεις», ζητώντας ακόμα περισσότερες νέες βάσεις για τις ΗΠΑ στην Ελλάδα.

Αυτή λοιπόν η ανάμιξη ΗΠΑ και Γαλλίας στα ελληνικά πράγματα έχει μεταφρασθεί από την κυβέρνηση Μητσοτάκη και τα ΜΜΕ της ως κάποιο είδος στρατηγικής αναβάθμισης της Ελλάδας έναντι της δήθεν περιθωριοποιημένης Τουρκίας. Η πιθανή συμφωνία Ισπανίας-Τουρκίας είναι μια υπενθύμιση περί του αντιθέτου.

Δεν είναι όμως «κακό» να εξάγονται όπλα σε επιθετικά και αυταρχικά καθεστώτα όπως η Τουρκία;

Αναμφισβήτητα, χώρες που συμμετέχουν σε επιθετικές πολεμικές επιχειρήσεις, όπως η Τουρκία στη Συρία, στη Λιβύη και στο Ιράκ, θα έπρεπε να τυγχάνουν διεθνούς απομόνωσης. Όμως, είναι αρκετά παράδοξο η Ελλάδα να επισημαίνει τη διάσταση της τουρκικής επιθετικότητας ή της παραβίασης του διεθνούς δικαίου ως αιτία μη πώλησης όπλων στην Τουρκία, ενώ τη στιγμή που μιλάμε, ελληνικό προσωπικό στελεχώνει μια ελληνικής ιδιοκτησίας μονάδα αντιαεροπορικής άμυνας με πυραύλους Patriot που μεταφέρθηκε από τη χώρα μας στην πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας!

Θα σας θυμίσω, μάλιστα, την εμπειρία της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, όταν η Ελλάδα πούλησε οβίδες στην κυβέρνηση του Ριάντ και υψηλόβαθμο στέλεχος του τότε κυβερνώντος κόμματος – ο Κώστας Ζαχαριάδης, συγκεκριμένα - είχε δηλώσει: «Αναφορικά με τη διένεξη της Σαουδικής Αραβίας με την Υεμένη δεν πιστεύω ότι το ζήτημα αυτό λύνεται με το αν θα πουλήσουμε εμείς όπλα στη Σαουδική Αραβία. Έτσι κι αλλιώς η κατάσταση αυτή υπάρχει πολύ πριν εμείς υπογράψουμε. Αν λοιπόν κάποιος μου έλεγε ότι αν δεν πουλήσουμε αυτές τις οβίδες και αυτά τα βλήματα θα υπάρξει ειρήνη στην περιοχή, θα το σκεφτόμουν κι εγώ διαφορετικά». Καλό θα ήταν λοιπόν να ξεκινήσουμε από τα του …οίκου μας αν θέλουμε να είμαστε πειστικοί στην κριτική ενάντια στους πλασιέ όπλων προς την Τουρκία.

Η συμφωνία Ισπανίας-Τουρκίας μάς λέει κάτι για την Ευρωπαϊκή Ένωση;

Μας λέει αυτό που οι εδώ φανατικοί υποστηρικτές των Βρυξελλών δεν θέλουν να γνωρίζουμε: ότι δηλαδή δεν υπάρχει καμία σοβαρή αμυντική διάσταση της Ευρ. Ένωσης στην οποία να μπορεί μια χώρα όπως η Ελλάδα να βασιστεί έναντι της Τουρκίας. Δεν υπάρχει κανένας μηχανισμός που να απαγορεύει σε ένα κράτος-μέλος όπως π.χ. η Ισπανία να συνομιλεί και να εξάγει όπλα σε μια χώρα όπως π.χ. η Τουρκία που ένα άλλο κράτος-μέλος όπως π.χ. η Ελλάδα θεωρεί απειλή. Και γι’ αυτό και λένε ψέματα όσοι έσπευσαν να υποδεχθούν την ελληνο-γαλλική συμφωνία ως δήθεν ένα βήμα σύσφιξης της ευρωπαϊκής άμυνας. Όλη αυτή η φιλολογία δεν είναι παρά αντι-επιστημονική προπαγάνδα.

Το ότι η Ελλάδα στρέφεται σε μια διμερή συμφωνία με τη Γαλλία δείχνει ακριβώς τη γύμνια της Ευρ. Ένωσης στο κομμάτι της αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής. Και αυτό δικαιώνει, βεβαίως, και τους υποστηρικτές της εξόδου της χώρας από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ: δεν πρόκειται να χάσουμε τίποτα σε επίπεδο άμυνας και ασφάλειας που να μην μπορούμε να το εξασφαλίσουμε μέσω άλλων διμερών ή περιφερειακών συμφωνιών.

Γενικά, ποια πρέπει να είναι, κατά την άποψή σας, η θέση μας έναντι των εξοπλιστικών ζητημάτων;

Η προώθηση, αμοιβαία, του αφοπλισμού σε κάθε εστία έντασης και άρα και μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Σε μια διμερή κούρσα εξοπλισμών σαν κι αυτή στην οποία εμπλέκονται οι δύο χώρες, ηττημένοι είναι οι λαοί και των δύο χωρών που αιμορραγούν οικονομικά και νικητές είναι οι εταιρείες που εξάγουν τα όπλα. Και το ότι θα βρίσκονταν χώρες να προμηθεύσουν με όπλα την Τουρκία θα έπρεπε η κυβέρνηση Μητσοτάκη να το έχει σκεφτεί προτού εμπλακεί στο κολοσσιαίο εξοπλιστικό της πρόγραμμα, το οποίο εντείνει την περιφερειακή κούρσα των εξοπλισμών βυθίζοντας ακόμα περισσότερο την οικονομία μας στον παρασιτισμό και στην παγίδα του χρέους.

Τουλάχιστον, εάν πρέπει σώνει και καλά η ελληνική κυβέρνηση να εξοπλιστεί μέχρι να επέλθει ο βέβαιος οικονομικός μας θάνατος, ας πάρει παράδειγμα από την Τουρκία που φροντίζει να εξασφαλίζει τεράστια ανταλλάγματα σε επίπεδο τεχνολογίας και παραγωγής σε κάθε συμβόλαιο αγοράς όπλων που υπογράφει. Η χώρα μας, αντιθέτως, απλώς εισάγει όπλα χωρίς κανένα βιομηχανικό αντίκρισμα, εις βάρος των εγχώριων παραγωγικών δυνατοτήτων και προς όφελος των διεθνών προστατών και των μεσαζόντων τους.

Δέκα λόγοι για να αντισταθούμε στο εξοπλιστικό πάρτι της κυβέρνησης Μητσοτάκη

 

Πέντε δισεκατομμύρια ευρώ για φρεγάτες; Όχι, ευχαριστώ.

 

Δέκα λόγοι για να αντισταθούμε στο εξοπλιστικό πάρτι της κυβέρνησης Μητσοτάκη

 

του Ηρακλή Οικονόμου

(Δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα AlterThess.gr, 5 Οκτωβρίου 2021).

 

Η αγορά από την κυβέρνηση Μητσοτάκη τριών γαλλικών φρεγατών Belharra έχει συνοδευτεί από ένα ασύλληπτης έντασης κύμα προπαγάνδας υπέρ της απόφασης αυτής στα μέσα ενημέρωσης. Εταιρικά δελτία τύπου και κυβερνητικά non-paper έχουν μετατραπεί σε δήθεν αντικειμενικές αναλύσεις, και το ένα ενθουσιώδες κείμενο για τις «υπερσύγχρονες ψηφιακές φρεγάτες» και τον «κρύο ιδρώτα που έχει λούσει τους Τούρκους» διαδέχεται το άλλο. Το παρόν κείμενο θα παρουσιάσει όσο το δυνατόν πιο απλά και συνοπτικά τους λόγους – από τον λιγότερο προς τον περισσότερο σημαντικό - για τους οποίους τόσο η αγορά των φρεγατών όσο και η αμυντική συμφωνία με τη Γαλλία είναι εξελίξεις που πρέπει να βρουν κάθε πολίτη απέναντί τους.

 

1) Η συμφωνία δεν τηρεί τους όρους που είχε θέσει το ίδιο το Πολεμικό Ναυτικό

 

Το Π.Ν. είχε ζητήσει και η κυβέρνηση είχε υιοθετήσει την αγορά τεσσάρων νέων φρεγατών, τον εκσυγχρονισμό των τεσσάρων φρεγατών MEKO 200 που ήδη διαθέτει, και την άμεση παραχώρηση «ενδιάμεσης λύσης», δηλαδή δύο μεταχειρισμένων και ετοιμοπαράδοτων φρεγατών για την κάλυψη των άμεσων αναγκών του. Η απαίτηση της κυβέρνησης ήταν όλα αυτά να γίνουν διαθέτοντας πέντε δισ. ευρώ. Η τελική συμφωνία, όμως, προβλέπει την αγορά τριών φρεγατών με προαίρεση για την αγορά ακόμα μίας (το κόστος της οποίας, όμως, δεν περιλαμβάνεται στο πακέτο) και την αγορά τριών κορβετών, δίχως ενδιάμεση λύση και δίχως εκσυγχρονισμό των υπαρχουσών φρεγατών. Άρα, αντί για στόλο δέκα σύγχρονων και εκσυγχρονισμένων φρεγατών, πηγαίνουμε σε στόλο έξι ή επτά πλοίων (τριών φρεγατών και τριών ή τεσσάρων κορβετών). Η ευκολία με την οποία αποδέχεται η κυβέρνηση μια τέτοια αλλαγή στους όρους επιτρέπει εν πολλοίς να σκεφτούμε ότι όλοι αυτοί οι όροι είναι διακοσμητικοί. Δεν υπηρετεί η αγορά κάποια ανάγκη, εν τέλει· αντίθετα η υποτιθέμενη ανάγκη καταλήγει να υπηρετεί την αγορά.

 

2) Δεν περιλαμβάνεται στη συμφωνία ο εκσυγχρονισμός των τεσσάρων γερμανικών φρεγατών που ήδη διαθέτει το Π.Ν.

 

Ο μη εκσυγχρονισμός υπάρχοντος στρατιωτικού υλικού, όταν τεχνικά και οικονομικά είναι όχι μόνο εφικτός αλλά και επιθυμητός, είναι μια απόφαση που οδηγεί στην απαξίωσή του υλικού αυτού. Η απαξίωση αυτή είναι πάγια τακτική όσων έχουν συμφέρον να αγοράζονται συνεχώς νέα όπλα και ο λόγος είναι προφανής: όταν δεν εκσυγχρονίζεις το μέσο που ικανοποιεί μια αμυντική σου ανάγκη, καταλήγεις να πρέπει να αγοράσεις νέα μέσα για να ικανοποιήσεις την ανάγκη αυτή. Οι τέσσερις φρεγάτες ΜΕΚΟ 200 που ήδη διαθέτει το Π.Ν. παραδόθηκαν κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του’90, από το 1992 έως το 1999, και δεν δικαιολογείται καμία σκέψη απαξίωσής τους. Εξάλλου, το Π.Ν. διαθέτει φρεγάτες (τύπου Standard) που είναι 40+ ετών – από πού κι ως πού θεωρείται παλιό και ανάξιο εκσυγχρονισμού ένα πλοίο που είναι δύο δεκαετίες νεότερο; Και πάλι, συνεπώς, η τελική συμφωνία επιτρέπει να συμπεράνουμε ότι δεν εξυπηρετείται κάποια «αντικειμενική» αμυντική απαίτηση – αντιθέτως, εξυπηρετούνται τα συμφέροντα που επιδιώκουν νέες εξοπλιστικές αγορές.

 

3) Σπεύσαμε να αγοράσουμε την πλέον ακριβή επιλογή και αγνοήσαμε τη λύση μεταχειρισμένων φρεγατών

 

Το να αγνοούνται λύσεις μεταχειρισμένου υλικού υπέρ της αγοράς νέου είναι άλλη μια πάγια τακτική όσων επωφελούνται από τις ασταμάτητες αγορές όπλων. Ο λόγος; Εάν ικανοποιήσεις την όποια αμυντική σου ανάγκη με μεταχειρισμένα όπλα, δεν χρειάζεται να αγοράσεις καινούργια, ή δεν χρειάζεται να αγοράσεις όσα θα αγόραζες εάν δεν είχες τα μεταχειρισμένα. Στην περίπτωση των φρεγατών, υπήρξε μια σειρά λύσεων που αγνοήθηκαν τόσο από το Π.Ν. όσο κι από την κυβέρνηση. Και μπορεί η συνήθεια των αξιωματικών να είναι να θέλουν πάντα ό,τι πιο εξελιγμένο υπάρχει στην αγορά, αλλά ρόλος μιας κυβέρνησης είναι να επιδιώκει τη βέλτιστη σχέση κόστους-απόδοσης. Η αλήθεια είναι, λοιπόν, ότι για να καταλήξουμε στις πανάκριβες Belharra έπρεπε να βγουν σκάρτες μια σειρά άλλες φρεγάτες, από τις αυστραλιανές κλάσης Adelaide μέχρι τις ολλανδικές Μ και τις βρετανικές Type 23 – φρεγάτες μεταχειρισμένες και κατώτερων δυνατοτήτων, αλλά που θα συνιστούσαν σαφή ποσοτική και σε κάποιο βαθμό ποιοτική αναβάθμιση των δυνατοτήτων του Π.Ν. Επιπλέον, υπάρχει το παράδειγμα της Αιγύπτου, η οποία αγόρασε από την Ιταλία πρόσφατα φρεγάτες FREMM που προορίζονταν για το Ιταλικό Ναυτικό και που φέρονται να αγοράστηκαν σε τιμή σαφώς χαμηλότερη εκείνης των Belharra [1,2 δισ. ευρώ για δύο φρεγάτες (Naval News 2021) όταν η Ελλάδα εκτιμάται ότι θα καταβάλλει ποσό που προσεγγίσει τα 3,5 δισ. ευρώ για τις τρεις φρεγάτες· σε κάθε περίπτωση τα στοιχεία παραμένουν ασαφή τόσο για το ύψος της αιγυπτιακής και της ελληνικής συμφωνίας όσο και για το τι περιλαμβάνει η καθεμία από πλευράς όπλων, τεχνικής υποστήριξης κλπ.].

 

4) Υποτίθεται ότι η Ελλάδα βιαζόταν να παραλάβει άμεσα φρεγάτες για να σωθεί από την τουρκική επιθετικότητα

 

Το στοιχείο του χρονικού ορίζοντα της συμφωνίας είναι κρίσιμο, διότι πάνω σε αυτό βασίστηκε όλη η φιλολογία περί άμεσης ανάγκης αγοράς όπλων λόγω των επιθετικών κινήσεων της Τουρκίας με τις έρευνες κλπ. Η βιασύνη, βέβαια, κάπου κόπασε στην πορεία, αφού η ίδια η απόφαση της κυβέρνησης για την αγορά των φρεγατών πήγαινε από αναβολή σε αναβολή, λόγω και των αμερικανικών πιέσεων για την αγορά των δικών τους φρεγατών. Κι αν δεν ήταν η κρίση του AUKUS, η σφοδρή γαλλική αντίδραση στην ακύρωση του συμβολαίου κατασκευής υποβρυχίων για την Αυστραλία και η συνεννόηση Μακρόν-Μπάιντεν, ίσως ακόμα η επιλογή των φρεγατών να παρέμενε κολλημένη. Αλλά δεν είναι μόνο η καθυστέρηση στην απόφαση. Αναφερόμαστε σε πλοία που θα παραδοθούν στο Π.Ν. μετά από μια …τετραετία με πενταετία (οι δύο πρώτες φρεγάτες το 2025 και η τρίτη το 2026). Τόσο πολύ βιαζόμασταν!

 

Για την ιστορία, οι χώρες που βιάζονται διότι αισθάνονται πραγματικά κάποια απειλή κάνουν ό,τι και η Αίγυπτος στο παράδειγμα που προαναφέραμε, αγοράζοντας ετοιμοπαράδοτες φρεγάτες. Ή, εναλλακτικά, μένουν πιστές στους όρους και στις προϋποθέσεις που οι ίδιες ορίζουν. Στην περίπτωσή μας, η Ελλάδα ζήτησε άμεση «ενδιάμεση λύση» με την παραχώρηση δύο μεταχειρισμένων φρεγατών. Η Γαλλία όμως είχε φρεγάτες απαρχαιωμένες να δώσει που εμείς δεν θέλαμε (κλάσης Cassard) κι αυτές που εμείς θέλαμε δεν τις έδινε (κλάσης Lafayette). Μικρό το κακό: εφόσον δεν είχε διαθέσιμες φρεγάτες να παραχωρήσει, παραγγείλαμε να μας φτιάξει …κορβέτες! Λεπτομέρειες: α) Θα πληρώσουμε έξτρα για τις κορβέτες αυτές – πάνω από 1,5 δισ. β) οι κορβέτες προφανώς δεν είναι ετοιμοπαράδοτες, με την πρώτη να παραδίδεται κάτι λιγότερο από τρία χρόνια μετά από την υπογραφή της συμφωνίας, και γ) η Ελλάδα συμμετέχει σε ένα άλλο πρόγραμμα κατασκευής κορβετών (European Patrol Corvette – EPC) με αναμενόμενο έτος παραγωγής της πρώτης κορβέτας / πρωτοτύπου το 2026.

 

5) Υποτίθεται ότι η συμφωνία θα αφορούσε πλοία που θα κατασκευάζονταν στην Ελλάδα

 

Αυτό που συμβαίνει με την Ελλάδα είναι μοναδικό στα παγκόσμια εξοπλιστικά χρονικά: μια χώρα με ασύλληπτα υψηλές στρατιωτικές δαπάνες που δεν παράγει όχι όπλα, αλλά ούτε …βίδα για όπλα! Πρόκειται για στοιχείο που επικυρώνει την απόλυτα εξαρτημένη, αποικιακή θέση της χώρας στο παγκόσμιο σύστημα. Άλλες χώρες με παρεμφερή αφετηρία με την Ελλάδα (έλλειψη βιομηχανικών υποδομών παράλληλα με υψηλές αμυντικές δαπάνες) κατέληξαν να αναδειχθούν σε αξιοσημείωτες εξοπλιστικές δυνάμεις· μην πάτε μακριά, δείτε απλώς πώς η Τουρκία εκμεταλλεύθηκε τις δικές της αγορές για να εξασφαλίσει μεταφορά τεχνογνωσίας και να καταλήξει να καλύπτει σχεδόν το σύνολο των εγχώριων εξοπλιστικών της δαπανών με εγχώρια παραγωγή, εξασφαλίζοντας παράλληλα και εξαγωγές. Η Σερβία είναι μια άλλη ενδιαφέρουσα και πολύ πιο πρόσφατη περίπτωση χώρας που μερίμνησε για να καλύψει τις αμυντικές της ανάγκες όχι μόνο σε στρατιωτικό αλλά και σε βιομηχανικό – παραγωγικό επίπεδο. Όσο για την Ελλάδα; Δαπανά σχεδόν 3,5 δισ. ευρώ για φρεγάτες που θα κατασκευασθούν στη Γαλλία, κι άλλα 3,5 δισ. ευρώ για μαχητικά αεροσκάφη που επίσης θα κατασκευασθούν στη Γαλλία. Εξ ολοκλήρου!

 

Αυτή είναι και η ρίζα της νεο-αποικιακής κατάστασης σήμερα: η απόλυτη έλλειψη παραγωγικών δομών, και η συνεπακόλουθη τεχνολογική και βιομηχανική εξάρτηση από το εξωτερικό. Στην περίπτωση της Ελλάδας και των όπλων, όμως, η κατάσταση αυτή αποκτά εξοργιστικό χαρακτήρα δεδομένου του ύψους των στρατιωτικών δαπανών. Η σύμβαση για τις φρεγάτες παρατείνει αυτό το φαινόμενο, όσες «χάντρες» κι αν προσφέρονται απλόχερα στον πληθυσμό από «ειδικούς» και «δημοσιογράφους».

 

6) Υποτίθεται ότι η ασφάλεια και η άμυνα της χώρας είναι εξασφαλισμένες από την ΕΕ και το ΝΑΤΟ

 

Όποτε η ριζοσπαστική Αριστερά μιλάει για έξοδο από το ΝΑΤΟ και την ΕΕ, η απάντηση του καθεστώτος είναι ότι πρόκειται για συμμαχίες στις οποίες πρέπει να συμμετέχουμε ώστε να μας προστατέψουν σε μια στρατιωτική κρίση. Πράγματι, τόσο το ΝΑΤΟ όσο και η ΕΕ εμπεριέχουν πρόβλεψη για στρατιωτική συνδρομή σε κράτος-μέλος που δέχεται ένοπλη επίθεση (Άρθρο 5 της Βορειοατλαντικής Συνθήκης, Άρθρο 42 της Συνθήκης για την ΕΕ αντίστοιχα). Αλλά τότε, γιατί χρειαζόμαστε μια διμερή συμφωνία στρατιωτικής συνδρομής με τη Γαλλία; Από μόνη της, η αμυντική συμφωνία με τη Γαλλία συνιστά κορυφαία δικαίωση της θέσης υπέρ της εξόδου από ΝΑΤΟ και ΕΕ, τουλάχιστον όσον αφορά την υποτιθέμενη ασφάλεια που μας παρέχουν. Δεν την παρέχουν, εφόσον το ΝΑΤΟ ρητά δεν ασχολείται με επίθεση από κράτος-μέλος του (Τουρκία) σε άλλο κράτος-μέλος (Ελλάδα), και εφόσον η ΕΕ δεν έχει κανένα κοινό στρατηγικό συμφέρον που θα βάλει 27 χώρες να υποστηρίξουν την Ελλάδα απέναντι σε ένα πολεμικό επεισόδιο με την Τουρκία. Εάν οι οργανισμοί αυτοί παρείχαν πράγματι την ασφάλεια που δήθεν παρέχουν, καμία διμερής συμφωνία δεν θα ήταν αναγκαία.

 

Όσο για την ιδέα ότι μια διμερής συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας προωθεί το όραμα μιας κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής άμυνας, όπως έσπευσε να διαφημίσει ο Έλληνας αντιπρόεδρος της Κομισιόν; Πρόκειται για μια προπαγανδιστική ανοησία ώστε και το γόητρο της ΕΕ να μην πληγεί, και το ελληνο-γαλλικό love story να νομιμοποιηθεί στα μάτια του λαού μέσω της ευρωπαϊκής οδού κι ενός ευρύτερου οράματος (της δήθεν «στρατηγικής αυτονομίας» της ΕΕ). Η διμερής συμφωνία συνιστά επικύρωση της παντελούς απουσίας ευρωπαϊκής άμυνας, κι αυτό είναι μια παράπλευρη απώλεια για τους ευρωπαϊστές και μία δικαίωση για τους επικριτές τους.

 

7) Η οικονομική αφαίμαξη και το δημόσιο χρέος λόγω των εξοπλισμών συνιστούν εθνική απειλή μεγαλύτερη κι από τη στρατιωτική

 

Το εξοπλιστικό αμόκ της κυβέρνησης Μητσοτάκη δείχνει παντελή έλλειψη επαφής με τη δημοσιονομική πραγματικότητα της χώρας και τροφοδοτεί την ήδη οξύτατη οικονομική αιμορραγία των εξοπλισμών. Η χώρα μας είναι πρώτη σε όλο το ΝΑΤΟ σε αμυντικές δαπάνες ως ποσοστό του ΑΕΠ, με 3,82% ως εκτίμηση για το 2021 (NATO, 2021: 3) – ποσοστό εκτοξευμένο σε σχέση ακόμα και με το τεράστιο 2,8% του 2020 (SIPRI, 2021: 13). Μιλάμε για μια χώρα που έχει «πνιγεί» στο χρέος, με το ποσοστό του δημοσίου χρέους επί του ΑΕΠ να διεκδικεί μια θλιβερή πρωτιά παγκοσμίως και με το ΑΕΠ να καταγράφει πτώση το 2020 άνω του 8%. Σε τέτοιες συνθήκες οικονομικής διάλυσης έρχεται το πάρτι των εξοπλισμών να βάλει την ταφόπλακα, με την υπογραφή όσων υποκριτικά δήθεν κόπτονται για το δημογραφικό ή για την ανεργία ή για την παιδεία και τους νέους και την ίδια στιγμή διοχετεύουν ασύλληπτους πόρους στον παρασιτισμό των όπλων.

 

8) Η αγορά εξοπλισμών δεν πρέπει να υπηρετεί την «αγορά» συμμαχιών

 

Για την ακρίβεια, το να αγοράζεις συμμαχίες μέσω εξοπλισμών είναι ο ορισμός της εξάρτησης, η απόλυτη επικύρωση της απουσίας ανεξάρτητης εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής. Είναι κακό τόσο για την εξωτερική πολιτική (αφού αποπνέεται η εικόνα μιας αδύναμης χώρας που προσπαθεί να εξευμενίσει τους ισχυρούς) όσο και για την αμυντική πολιτική (αφού υποτάσσονται οι εξοπλιστικές αποφάσεις σε μη τεχνο-οικονομικά κριτήρια). Και βέβαια η χώρα καταλήγει να αιμορραγεί οικονομικά επειδή ως προτεραιότητα θέτει την εξασφάλιση της εύνοιας των διεθνών προστατών της μέσω του εξοπλιστικού «φόρου» που καταβάλλει. Ο στόχος της τεχνικά αποτελεσματικής και οικονομικά ορθολογικής αμυντικής θωράκισης είναι αυθύπαρκτος – δεν γίνεται να υποτάσσεται στην τήρηση πολιτικών ισορροπιών και στην εξασφάλιση πολιτικών ή διπλωματικών ανταλλαγμάτων. Αλλιώς, καταλήγουμε στο ελληνικό παράδοξο να παραγγέλνονται μαχητικά αεροσκάφη σε …δόσεις με διαφορά ενός έτους, με 18 Rafale να αγοράζονται πέρυσι και άλλα έξι να αγοράζονται φέτος, αντί να προγραμματίζουμε οργανωμένα τις ανάγκες μας και να διεκδικούμε τους καλύτερους όρους και τις εκπτώσεις που προκύπτουν από τη μεγαλύτερη κλίμακα. Αλλά θα μου πείτε… γιατί να κάνουμε μία μόνο φορά χαρούμενους τους συμμάχους μας όταν μπορούμε να τους κάνουμε δύο;

 

Η «αγορά» ασφάλειας και συμμαχιών μέσω της αγοράς εξοπλισμών αποκαλύπτει ότι ο βασιλιάς είναι εν τέλει γυμνός: υποτίθεται ότι μια χώρα εξοπλίζεται για να αμυνθεί η ίδια, αλλά εν τέλει εμείς εξοπλιζόμαστε ώστε να εμπλακούν άλλοι για να μας σώσουν. Μα γιατί να πρέπει να μας σώσουν οι άλλοι εάν οι φρεγάτες μας και τα μαχητικά μας είναι όλα τόσο τέλεια και σύγχρονα; Το παράδοξο της κυρίαρχης επιχειρηματολογίας υπέρ των εξοπλισμών είναι κάτι παραπάνω από εμφανές… σαν να αγοράζετε από κάποιον ένα αυτοκίνητο για να σας πηγαίνει αυτός στη δουλειά σας με το λεωφορείο. Και βέβαια, τώρα που η ταμπέλα απ’ έξω γράφει «ανοίξαμε και σας περιμένουμε», το πιθανότερο είναι ότι θα έρθει σύντομα και ο άλλος τακτικός επισκέπτης – οι ΗΠΑ - με τα δικά του …καλούδια προς πώληση. Να είστε έτοιμοι για να βάλετε ακόμα πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη.

 

9) Η συμφωνία δίνει πάτημα για τυχοδιωκτικές κινήσεις στις πιο επιθετικές φωνές σε Ελλάδα και Γαλλία

 

Η αγορά πανάκριβων όπλων εις βάρος της οικονομίας και της ευρύτερης αναπτυξιακής προοπτικής της χώρας είναι επιβλαβής· ο εγκλωβισμός σε μια επιθετική, τυχοδιωκτική λογική κούρσας εξοπλισμών και θερμών επεισοδίων με τις πλάτες της α’ ή β’ μεγάλης δύναμης είναι απολύτως επικίνδυνος και καταστροφικός. Η ψευδαίσθηση της παντοδυναμίας που θα προσφέρει η συμφωνία με τη Γαλλία μπορεί να ενθαρρύνει απερίσκεπτες κινήσεις εκ μέρους της Ελλάδας, η οποία με κινήσεις όπως η αποστολή πυραύλων Patriot στη Σαουδική Αραβία μοιάζει ήδη να έχει αρχίσει χάνει την επαφή με την πραγματικότητα, με τις ευλογίες των συμμάχων. Κοινώς, κινδυνεύουμε, με την ενθάρρυνση ξένων δυνάμεων, να εμπλακούμε σε πολεμικές περιπέτειες για να εξυπηρετήσουμε τα τεράστια διεθνή γεωοικονομικά συμφέροντα που κρίνονται αυτή τη στιγμή στη Μεσόγειο, και τα οποία ελάχιστη σχέση έχουν με το συμφέρον του ελληνικού και των γειτονικών λαών. Μέχρι τώρα, αυτά τα συμφέροντα πήγαζαν κυρίως από το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ. Τώρα, η τούρτα του τυχοδιωκτισμού αποκτά και γαλλικό κερασάκι.

 

10) Αν η Αριστερά δεν εναντιωθεί στο εξοπλιστικό πάρτι, σε τι ακριβώς θα εναντιωθεί;

 

Είναι γεγονός αναμφισβήτητο ότι η Αριστερά δεν τα πάει καλά με τους εξοπλισμούς – νοιώθει έξω από τα νερά της όταν έχει να ασχοληθεί με αυτούς. Ένας λόγος είναι η τεχνική πολυπλοκότητα που συνοδεύει κάθε εξοπλιστική απόφαση και επιλογή. Ένας άλλος λόγος είναι η γενική αποστροφή προς τα μέσα ένοπλης βίας και προς τον πόλεμο. Και ένας τρίτος λόγος είναι η (λανθασμένη) ιδέα ότι η ενασχόληση με τους εξοπλισμούς συνεπάγεται σώνει και καλά την εκ των προτέρων αποδοχή τους. Η αλήθεια είναι, όμως, ότι η ατζέντα των εξοπλισμών αξίζει την ενδελεχή προσοχή κάθε κριτικά σκεπτόμενου πολίτη, όχι μόνο επειδή ακόμα και η πιο ριζοσπαστική κυβέρνηση θα κληθεί να ασχοληθεί με την άμυνα της χώρας, αλλά και επειδή οι εξοπλισμοί ακουμπάνε στην καρδιά της εξουσίας – εξουσίας πολιτικής και οικονομικής, στρατιωτικής και διπλωματικής, τεχνολογικής και βιομηχανικής, εγχώριας και διεθνούς. Η μη ενασχόληση της Αριστεράς με τους εξοπλισμούς σημαίνει, στο βάθος της, ότι δεν ενδιαφέρεται να ασχοληθεί και με την εξουσία. Και αντίστοιχα, η άκριτη αποδοχή των εξοπλιστικών επιλογών του καθεστώτος συνεπάγεται και άκριτη επιλογή του ίδιου του καθεστώτος και του πλέγματος εξουσίας που εκφράζει.

 

Το ΚΚΕ, το ΜέΡΑ25 και η ΑΝΤΑΡΣΥΑ έσπευσαν να ασκήσουν δριμεία κριτική και στις δύο πτυχές της ελληνο-γαλλικής συμφωνίας (αγορά φρεγατών και αμυντική συνδρομή), ορθά, ορθότατα, επισημαίνοντας τόσο τις πολεμικές περιπέτειες στις οποίες μπλέκει βαθύτερα τη χώρα, όσο και το δυσβάσταχτο οικονομικό βάρος. Αντιθέτως, συνεχίζοντας την κακή παράδοση που ξεκίνησε ως κυβέρνηση (ανεκδιήγητη συμφωνία ύψους 500 εκατομμυρίων ευρώ για τον εκσυγχρονισμό των υπέργηρων αεροσκαφών ναυτικής συνεργασίας P-3 Orion, διεύρυνση της αμερικανικής στρατιωτικής παρουσίας στην Ελλάδα) και ως αντιπολίτευση με τα Rafale (θετική ψήφος στη Βουλή), ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίστηκε επί της αρχής θετικός ως προς το εξοπλιστικό σκέλος των συμφωνιών. Η κριτική του περιορίστηκε στις δήθεν «παλινωδίες» του Μητσοτάκη που «έχουν κοστίσει πολλά δισ. σε εξοπλισμούς» ενώ εξέφρασε την αντίθεσή του προς τα άρθρα 2 και 18 της συμφωνίας αμυντικής συνδρομής. Συγκεκριμένα, επεσήμανε ότι από το άρθρο 2 απουσιάζει η ρητή αναφορά στην παραβίαση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας ως λόγος ενεργοποίησης της συμφωνίας, ενώ το άρθρο 18 προβλέπει την κοινή ανάπτυξη δυνάμεων σε θέατρα επιχειρήσεων όπως το Σαχέλ (ζώνη χωρών γαλλικού ενδιαφέροντος όπως το Μάλι και το Τσαντ), γεγονός που «θα εξέθετε ελληνικές σε αποστολές σε εμπόλεμες περιοχές».

 

Η αποδοχή της συμφωνίας αγοράς των φρεγατών από τον ΣΥΡΙΖΑ καταδεικνύει την εκ μέρους του απουσία οποιασδήποτε διάθεσης σοβαρής αμφισβήτησης του συστήματος οικονομικής, πολιτικής, βιομηχανικής και στρατιωτικής εξουσίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Όσο για την κριτική του ΣΥΡΙΖΑ, αυτή είναι προσχηματική. Καμία παλινωδία δεν επιδεικνύει ο Μητσοτάκης, παρά μόνο μια αξιοθαύμαστη συνέπεια στην εξυπηρέτηση των εξοπλιστικών συμφερόντων υποθηκεύοντας το οικονομικό μέλλον της χώρας. Και όχι, δεν κοστίζουν δισεκατομμύρια οι κυβερνητικές παλινωδίες αλλά οι ίδιοι οι εξοπλισμοί, τους οποίους ο ΣΥΡΙΖΑ υπερψηφίζει – βλέπε Rafale. Τέλος, δεν γίνεται να αποδέχεσαι τις στρατιωτικές επεμβάσεις της Ευρ. Ένωσης και τη συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτές, κι ύστερα να απορρίπτεις τη συμμετοχή της Ελλάδας στις επεμβάσεις της Γαλλίας. Κι ούτε είναι εποικοδομητικό να ζητάς να υπάρξει αναφορά σε παραβίαση της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας ως αιτία ενεργοποίησης της αμυντικής συνδρομής. Δηλαδή τι προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ, τη διενέργεια πολεμικού επεισοδίου ως απάντηση στην επόμενη παραβίαση της Τουρκίας;

 

Η ρητή και δίχως υποσημειώσεις απόρριψη της ελληνογαλλικής συμφωνίας, τόσο στο εξοπλιστικό όσο και στο στρατηγικό της σκέλος, είναι η μόνη στάση που υπηρετεί τόσο το αριστερό ειρηνιστικό και διεθνιστικό πρόταγμα, όσο και το «εθνικό» συμφέρον διάσωσης της οικονομίας, έξυπνης αμυντικής θωράκισης και αποφυγής πολεμικών τυχοδιωκτισμών.

 

Σημειώσεις

 

NATO (2021), ‘Defence Expenditure of NATO Countries (2014-2021), Communique PR/CP (2021)094, 11 Ιουνίου 2021. Διαθέσιμο σε:

https://www.nato.int/nato_static_fl2014/assets/pdf/2021/6/pdf/210611-pr-2021-094-en.pdf

 

Naval News (2021), ‘Second Italian-Built FREMM Delivered to Egypt Reaches Alexandria’, 20 Απριλίου 2021. Διαθέσιμο σε:

https://www.navalnews.com/naval-news/2021/04/second-italian-built-fremm-delivered-to-egypt-reaches-alexandria/

 

SIPRI (2021), ‘Military expenditure by country as percentage of gross domestic product’. Διαθέσιμο σε:

https://sipri.org/sites/default/files/Data%20for%20all%20countries%20from%201988%E2%80%932020%20as%20a%20share%20of%20GDP%20%28pdf%29.pdf